Kurkuma jest przyprawą obecną w naszych kuchniach od stosunkowo niedawna. Jeżeli nawet jednak ktoś używa jej rzadko, powinien pamiętać jej charakterystyczna, żółtą barwę. Kurkumę warto kojarzyć również z jej właściwości prozdrowotnych.
Skąd się bierze kurkuma?
Kurkuma to przyprawa wytwarzana z ostryżu długiego (Curcuma longa), nazywanego także ostryżem Zohary, ostryżem indyjskim czy szafranem indyjskim. Jest to roślina należąca do tej samej grupy rodziny co imbir. W stanie dzikim występuje w Indiach, a uprawiana jest zarówno w tym kraju, jak i w innych krajach o klimacie tropikalnym. Kłącze ostryżu charakteryzuje się żółtawo-brązowym ubarwieniem, natomiast we wnętrzu przybiera barwę pomarańczową. Po jego zmieleniu zyskujemy właściwą przyprawę, czyli kurkumę. Jej podstawowym składnikiem jest kurkumina. To ona odpowiada za charakterystyczny smak i żółtą barwę przyprawy.
Stosowana jest ona na szeroką skalę w kuchni azjatyckiej, zwłaszcza indyjskiej. Jest m.in. jednym ze składników curry – znanej mieszanki przypraw.
Właściwości prozdrowotne kurkumy
Kurkuma była stosowana do celów leczniczych zarówno w tradycyjnej medycynie indyjskiej, jak i chińskiej. Przypisywano jej wiele pozytywnych właściwości, m.in. łagodzenie bólów menstruacyjnych oraz schorzeń układu pokarmowego.
Właściwości kurkumy, a w zasadzie zawartej w niej kurkuminy (będącej silnym przeciwutleniaczem o właściwościach przeciwzapalnych) oraz innych substancji okazały się na tyle obiecujące, że cały czas są one przedmiotem badań naukowych. Część prozdrowotnych właściwości kurkumy udało się już potwierdzić, w niektórych przypadkach dowody są niejednoznaczne, w jeszcze innych – badania prowadzono na zbyt małych grupach, by można było na ich odstawie wyciągać jednoznaczne wnioski.
Mamy tu więc podobną sytuację jak w przypadku innych przypraw i ziół, którym przypisywane są właściwości lecznicze. Wśród nich jest np. hyzop lekarski, goździki czy wspomniany już imbir. To samo można powiedzieć zresztą o roślinach adaptogennych (np. żeń-szeń syberyjski czy różeniec górski).
Wracając jednak do kurkumy, przypisywane są jej właściwości takie jak:
- regulowanie pracy wątroby i układu pokarmowego,
- leczenie infekcji na tle wirusowym,
- zapobieganie rozwojowi schorzeń na tle bakteryjnym i grzybiczym,
- obniżanie poziomu cukru i cholesterolu we krwi,
- korzystne działanie na choroby oczu (zapalenie spojówek, zespół suchego oka, jaskra),
- prowadzono są również badania nad wykorzystaniem kurkumy w terapii zmian w mózgu spowodowanych chorobą Alzheimera i udarami,
fot. Pixaby - działanie profilaktyczne i wspomagające terapię w niektórych rodzajach nowotworów,
- kurkuma jest składnikiem wielu kosmetyków działających na skórę antytrądzikowo, odżywczo i przeciwstarzeniowo.
Kurkuma jako suplement diety
Kurkuma dostępna jest w aptekach jako suplement diety sprzedawany w tabletkach. W tej firmie łączona jest z piperyną, która znacząco poprawia wchłanianie kurkuminy. Nie wolno jednak przyjmować zbyt dużej dawki kurkuminy (nie więcej niż 8 g na dobę). Kurkuma jest także składnikiem suplementów diety wspomagających odchudzanie.
Jeśli zdecydujemy się na jej przyjmowanie należy pamiętać, że żaden suplement nie może zastąpić zdrowego ruchu i zdrowego sposobu odżywiania. Jego przyjmowanie nie może także zastąpić konsultacji z lekarzem (w razie wystąpienia jakichkolwiek dolegliwości).
Kurkuma w kuchni
Oprócz tego, że kurkuma jest składnikiem curry, dodaje się ją również do przyprawy garam masala, sosu Worcestershire, a nawet musztardy. Jako samodzielna przyprawa może być dodawana do ryżu, zup (np. marchewkowej), duszonych warzyw, pikantnych placków kukurydzianych. Można ją również stosować jako barwnik. Dosyć łatwo jednak można przesadzić z jej ilością. Potrawy nabierają wtedy lekko gorzkiego posmaku.
