Hyzop lekarski jest rośliną znaną ze swoich właściwości prozdrowotnych. Sprawdza się głównie przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, ma także działanie wykrztuśne oraz zapobiega nadmiernemu poceniu. Oprócz tego jednak hyzop ma bardzo wiele zastosowań kulinarnych. Można go samodzielnie uprawiać lub kupić w aptece bądź sklepie.
Skąd pochodzi hyzop lekarski i gdzie występuje?
Hyzop lekarski, czyli po łacinie Hyssopus officinalis jest rośliną zarówno ozdobną, jak i przyprawową. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego i Azji Mniejszej. W Europie rozpowszechnili go benedyktyni we wczesnym średniowieczu. To półkrzew rosnący na wysokość 20-30 cm (choć w sprzyjających warunkach może mieć nawet ponad pół metra). Jego łodygi wznoszą się ku górze, zaś liście są małe, lancetowate. Kwitnie w lipcu, sierpniu i wrześniu na niebiesko (najczęściej), biało bądź różowo.
W naszym kraju roślina ta jest nazywana czasem józefek, józefka czy izap lekarski. Zdarza się, że można go u nas spotkać w stanie naturalnym – wtedy jest traktowany jako tzw. gatunek zawleczony, obcy na danym terenie. Hyzop lekarski może być także uprawiany w przydomowych ogródkach, nadaje się również do posadzenia w doniczce. Nie jest wymagający – potrzebuje gleby lekkiej i wapiennej. Dobrze, jeśli rośnie w miejscu nasłonecznionym. Można go rozmnażać za pomocą siewu do gruntu lub rozsady.
Do celów medycznych wykorzystywane są liście (najlepiej zbierać je, gdy są młode) oraz wierzchołki pędów w czasie kwitnienia, dwa razy w okresie wegetacji. Warto też wspomnieć, że hyzop jest jedną z najcenniejszych roślin miododajnych.
Właściwości prozdrowotne hyzopu
Ziele hyzopu lekarskiego zawiera m.in. substancję o nazwie glikozyd hesperytyny (która ma właściwości obniżające poziom cholersterolu), żywicę, śluzy, garbniki oraz od ok. 0,3 od ok. 1 proc. olejku eterycznego.
W olejku eterycznym pozyskanym z hyzopu lekarskiego znajdziemy związki chemiczne takie jak: pinokamfen (składnik leków stosowanych m.in. w dolegliwościach nerek, wątroby, dróg żółciowych; jest go ok. 50 proc.) oraz pinen i limonen (limonen odpowiada za zapach cytryny). Świeże liście tej rośliny zawierają sporo witaminy C oraz substancje bakteriobójcze.
Hyzop lekarski ma cierpki, korzenny smak oraz przyjemny, aromatyczny zapach. Używany jest do produkcji lekarstw, herbatki leczniczej, pozyskuje się też z niego wspomniany już olejek eteryczny. Roślina ta zapobiega nadmiernemu poceniu się, działa wzmacniająco, bywa stosowana jako środek wykrztuśny. Przyspiesza również trawienie i pobudza apetyt.
Zastosowanie kulinarne hyzopu lekarskiego
Ziela hyzopu lekarskiego można również używać w kuchni do przygotowywania potraw, ale również likierów i nalewek (wykonywanych na świeżych gałęziach hyzopu). Jest on przyprawą o cierpkim, nieco korzennym smaku. Można nim przyprawiać m.in. pieczone mięsa (np. cielęcinę). Hyzop nadaje się też do innych potraw mięsnych, zwłaszcza z wołowiny. Można doprawiać nim również dania z fasoli i ziemniaków, może być składnikiem marynat. Bywa też dodawany do sałatek ze świeżych ogórków i pomidorów, a także do twarogu (w formie posiekanych, świeżych liści).
Gdzie kupić hyzop lekarski?
Jeśli w Twojej domowej apteczce lub na półce z przyprawami nie ma jeszcze hyzopu, warto wypróbować jego działanie oraz smak. Hyzop sprzedawany jest najczęściej zmielony lub w firmie suszu. W pierwszym przypadku nadaje się do zaparzania. W drugim przypadku staje się po prostu przyprawą. Jedną i drugą postać można kupić w sklepach zielarskich, niektórych aptekach oraz dobrze zaopatrzonych sklepach z herbatami.
Jak już wspomnieliśmy, hyzop można uprawiać w ogrodzie lub w domu jako roślinę doniczkową. Jego nasiona bez problemu kupimy w sklepach ogrodniczych.