Imbir należy do najstarszych i najbardziej znanych roślin leczniczych i przyprawowych na świecie. Jego pozytywny wpływ na ludzki organizm został odkryty dawno temu w krajach Dalekiego Wschodu. Współczesna nauka potwierdziła sporą część przypisywanych mu właściwości.
Kiedy odkryto właściwości imbiru?
Imbir (nazwa systematyczna – Zingiber Boehm.) to rodzaj bylin z rodziny imbirowatych (łac. Zingiberaceae) liczącej 50 tys. gatunków rosnących w Azji międzyzwrotnikowej. Zingiber officinale Roscoe, czyli imbir lekarski jest najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny. Jego pierwszej klasyfikacji botanicznej (określenie gatunku, rodziny itp.) dokonał angielski botanik Wiliam Roscoe na przełomie XVIII i XIX w.
Oczywiście właściwości imbiru zostały odkryte na długo przed klasyfikacją. Nie bez powodu zalicza się go do najstarszych roślin leczniczych świata. Imbir ceniła zarówno indyjska ajurweda, jak i tradycyjna medycyna chińska (w której imbir uznawany jest za jedno z „Trzech Wielkich Źródeł Mocy” – wraz z żeń-szeniem oraz lukrecją).
Roślinę tę, a dokładnie jej kłącze, znano także w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie.
Skąd się bierze imbir?
Imbir lekarski nie występuje w stanie naturalnym. Uprawiany jest w tropikalnych rejonach Azji, Ameryki Południowej i Afryki Zachodniej. Wśród krajów będących jego największymi producentami wymienia się Indie, Malezję, Jamajkę, Brazylię, Chiny.
Podobnie jak przed wiekami, imbiru używamy dziś do celów leczniczych, kulinarnych oraz w kosmetologii. Wszędzie wykorzystywane jest kłącze imbiru. W Polsce imbir można kupić m.in. w tej formie. Popularna jest również jego wersja zmielona. Do celów stricte leczniczych stosowany jest ekstrakt z korzenia imbiru.
Właściwości imbiru
Świeży imbir składa się w 80 proc. z wody. Do pozostałych jego składników należą m.in. skrobia, białka, tłuszcze, surowe włókna, substancje mineralne, witaminy (szczególnie te z grupy A i B). Roślina ta zwiera również olejek eteryczny. Za charakterystyczny smak imbiru odpowiada gingerol – związek ten oraz jego pochodne były badane pod kątem właściwości przeciwzapalnych i zostały uznane za bardziej skuteczne niż aspiryna [źródło: „Właściwości lecznicze imbiru”, „Postępy Fitoterapii” 1/2010, s. 42-45; Anna Grys, Zdzisław Łowicki, Anna Parus].
Lista właściwości prozdrowotnych imbiru jest bardzo długa. Wśród nich są:
– łagodzenie przeziębień (dzięki działaniu bakteriobójczemu i przeciwzapalnemu),
– działanie rozgrzewające i napotne,
– działanie przeciwzapalne (pomaga to m.in. w schorzeniach stawów),
– łagodzenie mdłości spowodowanych chorobami lokomocyjnymi, jak i tych wywoływanych przez ciążę,
– zmniejszenie intensywności bóli miesiączkowych,
– działanie moczopędne (co skutkuje łagodzeniem obrzęków),
– imbir wspiera również koncentrację, wspomaga proces trawienia, działa pozytywnie na krążenie.
Ekstrakt z korzenia imbiru zaliczany jest do suplementów diety i zawiera wystandaryzowaną ilość gingeroli (jego dawki różnią się w zależności od producenta). Substancja ta działa przeciwzapalnie, napotnie, rozgrzewająco, przeciwutleniająco. Bywa stosowana w preparatach redukujących tkankę tłuszczową. Wchodzi również w skład suplementów diety przeznaczonych dla sportowców.
Kulinarne właściwości imbiru
Kulinarne zastosowanie ma zarówno świeży imbir, jak i sproszkowany. W Polsce do pewnego momentu (który zakończył się raptem kilka lat temu – bo w zasadzie dopiero wtedy w naszym kraju rozpoczął się okres, w którym świeży imbir można bez problemu kupić w większości marketów) używano głównie imbiru sproszkowanego. Najczęściej do flaków, ewentualnie do pierników.
Zdecydowanie więcej zastosowań miał imbir w kuchniach innych nacji. Np. w Anglii (być może ze względu na jej kolonialną przeszłość) imbir od dawna jest przyprawą znaną i lubianą. Dodawany bywa do drobnych wypieków (ginger cake), do chleba (ginger bread), do sporządzania imbirowego piwa bezalkoholowego (ginger ale).
Oczywiście najwięcej zastosowań ma imbir w kuchniach Dalekiego Wschodu (w Chinach, w Indiach). Można powiedzieć, że bez tej przyprawy nie ma kuchni egzotycznej. Jest ona również jednym ze składników mieszanki przypraw curry
Imbir ma aromat silnie korzenny, smak palący i korzenny. W związku z coraz większą dostępnością imbiru, ale również z popularyzacją wiedzy na temat właściwości leczniczych tej przyprawy rośnie również liczba jej zastosowań w polskiej kuchni. Dziś możemy znaleźć bardzo dużo przepisów w których wykorzystuje się świeży lub mielony imbir. Są wśród nich zarówno danie mięsne, jak i wegetariańskie, zupy, przystawki, pasty kanapkowe, desery, koktajle i wiele innych. Wielu fanów ma picie gorącego napoju składającego się z miodu, imbiru i cytryny. Imbir, podobnie jak inne przyprawy korzenne (goździki, gałka muszkatołowa, kardamon itp.) cały czas są też wykorzystywane do pieczenia bożonarodzeniowych pierniczków.
